Өнөөдөр бол 13-ны “ХАР” баасан гараг. Энэ өдрийг хэрхэн яагаад цээрлэх болсон талаархи сонирхолтой баримтуудыг танд хүргэж байна.
Европ дахинд Грегорийн тооллын 13-ны Баасан гарагийг хамгийн азгүй өдөр гэсэн ойлголт байдаг. Хаанаас гаралтай ийм ойлголт бий болсон нь тодорхойгүй.
Зарим түүхчид үүнийг 19 дүгээр зууны сүүлчээр бий болсон гэж таамагладаг. Хамгийн анхны “хар Баасан гараг”-ийн тухай Италийн хөгжмийн зохиолч Жиоакино Россинигийн намтарт дурдагдсан байдаг аж. Тэр 13-ны Баасан гарагт нас барсан бөгөөд энэ өдөр нь муу ёрын өдөр байсан тухай бичиж үлдээжээ.
Бас нэг тайлбарт 1307 онд Францын хаан 13-ны Баасан гарагийн орой сүмийн захиргаанд байдаг хэдэн зуун хүлэг баатрыг баривчлах тушаал өгснөөс үүдэлтэй гэх нь бий. Энэ өдөртэй холбоотой зарим баримтуудыг дурдвал:
Өнөө үед энэ өдрийг “муу өдөр” гэж үзэх ойлголт байсаар байгаа ба 13-ны Баасан гарагаас болж олон бизнесийн салбар, тухайлбал агаарын тээврийн компаниудын орлого буурдаг гэжээ.
Азаар 13-ны Баасан гараг ямар ч жилд гурваас илүү байдаггүй байна. Хамгийн бага тохиолддог жилд нэг ийм өдөр байдаг гэжээ.
13-ны Баасан гарагтай сарыг олоход амархан. Ийм сар үргэлж Ням гарагт эхэлдэг.
Бүгд Баасан гарагийг ад үздэггүй. Тухайлбал Испани хэлтэй орнууд болон Грект 13-ны Мягмар гарагийг азгүй өдөрт тооцдог гэнэ.
Судлаачдын дүгнэлтээр 13-ны Баасанд азгүйтэл, осол эндэгдэл нэмэгдсэн баримт олдоогүй гэнэ.
Харин 13-ны Баасан гарагт аймшгийн кино, жүжиг, ном зохиол гүйлгээ сайтай байдаг гэнэ.
Финланд улс 1995 оноос эхлэн жил бүрийн 13 дахь Баасан гарагийг Үндэсний Ослын өдөр болгон зарлаж ард иргэддээ аюулгүй зорчих, амьдрах, ажиллах талаар сурталчилдаг болжээ.
2004 онд илэрсэн Апофис (99942) нэртэй астероид 2029 оны дөрөвдүгээр сарын 13-ны Баасан гарагт манай дэлхийтэй хамгийн ойрхон өнгөрөх гэнэ. Аз болоход эрдэмтэд энэ үеэр Дэлхий болон Саранд ямар нэг аюул учрах магадлал маш бага болохыг тодорхойлжээ.
Ёрын 13-ын тооны талаарх хамгийн сонирхолтой 10 баримт
Их Британий усан цэргийн хүч нэгэн удаа “13-ны Баасан гараг” (Friday the 13th) гэдэг нэртэй усан онгоц үйлдвэрлэжээ. Ингээд энэхvv хєлєг онгоцоо 13-ны Баасан гарагт аялалд гаргасан байна. Харин тэрхүү онгоцыг ахиж харсан хүн нэгээхэн ч үгүй гэнэ.
Харин азгүй сансрын хєлєг “Apollo 13”нь 1970 4-р сарын 11-ний єдєр, орон нутгийн цагаар 13 цаг 13 минутад хєєрсєн юм байна. Тvvнчлэн пуужин хєєрсєн єдрийн цифрүүдийг нэмээд vзэхэд (4+1+1+7+0 = 13) бас л 13 гэсэн тоо гарч байна. Мєн Apollo 13 хєлєг нь 4-р сарын 13-ны єдєр дэлбэрчээ. Гэхдээ тэр єдєр аз болж Баасан гараг биш байж. Тиймдээ ч хєлгийн багийнхан эх дэлхийдээ эргэж ирж чадсан гэцгээдэг.
13-ны Баасан гарагийн айдсийг параскаведекатрия фобия буюу фриггатрискаидека фобия гэж нэрлэдгийг мэдэхэд илүүдэхгvй. Түүнчлэн 13-ын тооноос сэрэмжлэх зєн билгийг трискайдекафобия гэдэг байна.
Ихэнх эмнэлгvvдэд 13 тоот єрєє гэж байдаггvй. Харин ихэнх барилгуудад 13-р давхар гэж үгүй.
АНУ-ын ерєнхийлєгч Франклин Рузвельт энэ тооноос ихэд эмээдэг байсан тєдийгүй хэзээ ч 13-ны єдєр айлчлал хийдэггvй байснаас гадна 13 хүнтэй уулзалтыг хэрхэвч зохиодоггvй байсан гэнэ. Түүнчлэн Наполеон, Герберт Губер мэтийн суутнууд уг тооноос болгоомжилдог байжээ.
Вудро Мильсон 13-ыг азынхаа тоо хэмээн ярих дуртай байжээ. Гэсэн ч амьдралынх нь замнал энэ үзлийг нь үгүйсгэх аж. Тэрээр 1918 оны 12-р сарын 13-ны єдєр Францад айлчилж, найрамдлын гэрээ хийхээр хєдєлжээ. Харин түүнийг АНУ-д эргэн ирэхэд конгресс түүний бүрдvvлсэн баримт бичигт гарын vсэг зурахаас татгалзжээ. Харин Вильсон АНУ-д эв найрамдлын тохиролцоог дэмжих аян хийж байхдаа зүрхний шигдээсээр золтой л амиа алдчихаагvй байна.
Долларын тэмдэгтийн ар талд пирамидын 13 тvвшинг, бvргэдийн толгой дээр нь 13 од, сарвуунд нь 13 сумыг дүрсэлсэн байдаг.
Банк, гал тэрэг дээрэмддэг байснаараа алдартай аймшигт хэрцгий гэмт хэрэгтэн Бутч Кэсседи нь 1866 оны 4-р сарын 13-ны Баасан гарагт мэндэлсэн юм байна. Харин Фидель Кастро нь 1926 оны 8-р сарын 13-ны Баасан гарагт тєржээ.
Нэрт зохиолч Марк Твен нэгэн үдэшлэгийн 13-дахь зочноор уригдаж байжээ. Найз нь түүнийг явуулахыг хүсээгүй боловч алдарт зохиолч маань үдэшлэгт очжээ. Харин дараа нь: “Би тэгэхэд тунчиг их азгvйтсэн дээ. Тэр үдэшлэгийн хоол нь 12 хvнд л хүрэлцэхээр байсан”- гэж Твен хожим бичиж vлдээсэн байдаг.
Парисын мухар сvсэгтнvvд аливаа vдэшлэг, уулзалтад 13 хүн оролцох болвол 14-дэх зочныг хєлсєлж аваад ч болов заавал оролцуулдаг байна.
